Home

Trang chủ > Di sản văn hóa > Chùa Cầu Hải

Tên di sản : Chùa Cầu Hải

Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa

Loại di tích : Di tích lịch sử

Sô quyết định : Số 4083/QĐ-UBND

Giới thiệu

Về quy mô cấu trúc:

Theo các cụ cao niên trong làng cho biết: Trước kia, chùa có quy mô rộng lớn, có đầy đủ các công trình của một ngôi chùa truyền thống của người Việt gồm các công trình như: Gác chuông, Tiền đường, Hậu phật, Nhà tổ.

Hiện nay, từ ngoài vào trong chùa Cầu Hải gồm có các công trình sau:

Gác chuông: được xây 3 tầng, mỗi tầng được làm 4 mái. Kích thước của gác chuông dài 3,3m, rộng 2,5m, đỉnh cao nhất 5,8m. Gác chuông được cuốn vòm phía trong, mỗi tầng được làm 4 cửa cuốn thông ra phía ngoài. Từ dưới lên các tầng trên bằng các bậc cầu thang phía trong gác chuông. Trên tầng hai của gác chuông là nơi đặt quả chuông có niên hiệu Tự Đức năm thứ 4 (1850), mỗi tầng đều có mái cong, trên mái lợp ngói. Mặt ngoài tầng một được soi gờ chỉ thành khuôn, giữa khuôn được đắp ba chữ “Hải Vân Tự” (tức Chùa Hải Vân).

Tiền đường: Qua gác chuông tới nhà Tiền đường. Tiền đường có kích thước dài 11m, rộng 4m, cao 5,3m, được xây theo kiểu truyền thống biến thể, vì kèo được thay thế bằng hệ khung bê tông, kèo gác trếnh, phía trên là hệ thống hoành tải, rui, mè bằng luồng, lợp ngói liệt và ngói vẩy. Tiền đường cũng được phân giả định thành ba gian. Gian giữa để thông với Phật điện bằng hệ thống cửa cuốn thông gian, giữa cửa đặt một hương án thờ cộng đồng. Trên cửa treo bức cửa võng bằng gỗ sơn son thếp vàng.

Nhà Phật điện (Hậu điện): được liên kết với Tiền đường bằng cửa thông gian, kết cấu theo kiểu kiến trúc hình chữ “Đinh” (J). Phật điện có diện tích dài 6,7m; rộng 5,2m, xây cuốn vòm, trên mái lợp ngói mũi.

Nhà thờ tổ: được xây dựng phía sau bên tả Phật điện gồm 5 gian, kích thước dài 10,5m, rộng 6,2m. Hệ thống vì kèo bằng gỗ, các hoành tải, rui, mè được làm bằng luồng, lợp ngói máy.

Nhà mẫu: Kiến trúc của Phủ mẫu gồm cung ngoài 3 gian, có chuôi vồ nhỏ. Kích thước chiều dài 9m, rộng 5,4m; hậu cung được xây lùi về phía sau để làm nơi đặt khám thờ và tượng Tam toà thánh mẫu.

Về hệ thống thờ tự:

Hệ thống thờ tự tại Phật điện: được bài trí 5 lớp tượng mới bằng gỗ. Lớp thứ nhất: Ngồi trên cao nhất trên bệ thờ, sát tường nhà Phật điện là 3 pho tượng Phật Tam Thế, tượng trưng cho Chư Phật thuộc về ba đời: Phật quá khứ, Phật hiện tại và Phật Vị lai. Ba pho tượng tam thế có kích thước không lớn. Trên đầu tóc xoắn ốc, đỉnh đầu có nhục kháo (miếng thịt trên đỉnh đầu), mặt trái xoan, mũi dọc dừa, thân người khoác áo cà sa, Ba pho tượng này ngồi trên đài Sen, ngực có chữ Vạn, mình có sắc hoàng kim sáng rực. Lớp thứ hai là tượng A Di Đà Tam tôn (còn gọi là Tây Phương tam thánh). A Di Đà Phật (có nghĩa là vô lượng thọ (sống lâu vô cùng), cũng có nghĩa là vô lượng quang (sáng suốt vô cùng).

Tượng Phật A di đà được tạc trong tư thế ngồi tọa thiền, tóc xoắn ốc, đầu để lộ đỉnh, không đội mũ. Khuôn mặt tượng đôn hậu, mắt nhìn xuống như đang suy tư, sống mũi cao, thẳng, miệng hơi mỉm cười, tai dài. Tượng mặc áo cà sa, nếp gấp đều. Tượng được diễn tả theo tư thế tọa thiền, ngồi xếp bằng hai chân, hai bàn tay đặt giữa lòng đùi, bàn tay trái đặt lên giữa bàn tay phải, hai đầu ngón tay giao nhau.

Lớp thứ ba: đặt bức tượng Phật Bà Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, có thể nhìn thấy mọi nỗi khổ của chúng sinh và giang tay cứu vớt chúng sinh thoát khỏi bể khổ trầm luân.

Lớp thứ tư: chiếm ở vị trí giữa là tượng Ngọc hoàng Thượng đế, hai bên là Vị Nam Tào và Bắc Đẩu.

Lớp thứ năm: đặt tượng Cửu Long (Thích ca sơ sinh). Hai bên là tượng Đế Thích và Phạm Vương (Phạm Thiên). Tượng Cửu long diễn tả Phật Thích ca Mầu ni lúc mới sinh (nên còn gọi là tượng Thích ca sơ sinh). Theo truyền thuyết Phật giáo, khi Thích ca Mầu ni mới giáng sinh, có chín con rồng xuống phun nước để tắm cho ngài. Tắm xong ngài tự đi được bảy bước về phía trước. Tay trái chỉ lên trời, tay phải chỉ xuống đất mà nói “Thiên thượng, địa hạ, duy ngã độc tôn” (trên trời dưới đất, chỉ có một ta là tôn quý hơn cả), nói xong ngài nằm xuống. Đây là tượng diễn tả Thích ca Mầu ni lúc mới sinh, có chín con rồng vây bọc và chầu vào trên đầu và ba mặt sau lưng ngài, trên những đám mây có đủ chư Phật, chư Thiên, thiên nữ, nhã nhạc, cờ phướn và bát bộ kim cương. Đây là tượng kỷ niệm sự ra đời của Phật. Tượng Đế Thích là vua cõi trời, dục giới. Phạm Vương (Phạm Thiên) là Vua chủ tế cõi trời, sắc giới. Nhóm tượng này thể hiện ý nghĩa Thích ca ra đời và mối quan hệ giữa cõi trời sắc giới và dục giới.

Nhà thờ tổ: ở gian chính giữa đặt ban thờ và tượng Bồ Đề Đạt Ma. Nhà thờ mẫu: Cũng như nhiều ngôi chùa khác, chùa Cầu Hải cũng gắn hệ thống thờ Mẫu đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng thờ Mẫu của nhân dân. Ở gian giữa đặt ba pho tượng Tam Toà Thánh Mẫu, phía dưới đặt các đồ thờ như: mâm bồng, khay mịch, đài chén, ống đựng hương,...

Như vậy, chùa Cầu Hải là ngôi chùa thờ Phật, mang nét đặc trưng của những ngôi chùa Bắc Bộ; khi xây dựng chùa đầu tiên là để thờ Phật, còn hình thức thờ Mẫu người ta mới đưa vào phối thờ sau này. Các pho tượng tuy là tượng mới được nhân dân đưa vào sắp đặt nhưng kiểu dáng của các pho tượng và cách sắp xếp phù hợp với cách bài trí của một ngôi chùa truyền thống của người Việt.

Với những công trình kiến trúc và những di vật đang còn lưu giữ tại chùa, cho thấy đây là di tích có giá trị cần được xếp hạng bảo vệ.

Hiện vật trong di tích:

Hiện vật đá:

Chân tảng to (cổ): 02 cái. Kích thước cao 0,56m; rộng 0,45m x 0,45m.

Chân tảng nhỏ cổ: 02 cái;

Cột đá cổ (cột hiên): 01 cái. Cột có chiều dài 1,6m; rộng 0,18m x 0,18m. Bốn mặt khắc câu đối bằng chữ Hán;

Bát hương đá (cổ): 01 cái;

Bể đá hình chữ nhật (cổ): 01 cái. Bể có hình chữ nhật, kích thước chiều dài 1,16m; rộng 0,66m; cao 0,44m. Bốn mặt được chạm khắc trang trí hình tứ linh (long, ly, quy, phượng).

Đá lan giai: 12 tảng.

Hiện vật gốm sứ:

Bát hương sứ (mới): 07 cái;

Lọ hoa mới: 12 cái.

Hiện vật gỗ:

Tượng gỗ (mới): 23 pho;

Chân nến gỗ (mới): 04 cái;

Ống hương gỗ (cũ): 04 cái;

Ống hương gỗ (mới): 04 cái;

Đài rượu gỗ (mới): 12 cái;

Mâm bồng lớn (cổ): 03 cái;

Mâm bồng nhỏ (mới): 03 cái;